Waxaa laga helay dalka Kenya gaar ahaanna gobolka Waqooyi Bari kiisas cusub oo cudurka dabaysha ah, kaas oo ka mid ah hadda cududrrada adduunka laga dabar goynayo.
Illaa dhowr iyo toban kiis oo cudurkan faafa ah ayaa lagasoo sheegayaa deegaannada Ismaamulka Gaarisa.
Cali Amiin oo ah agaasimaha ka hortagga cudurrada faafa ee Ismaamulka Gaarisa oo BBC-da uga warramay arrinkan ayaa sheegay in ay ilaa hadda diiwaan galiyeen saddex iyo toban kiis.
“Laba iyo toban kiis waxay ka imaadeen xeryaha qaxootiga,” ayuu yiri Cali oo kusii daray “inta kalena waxay ka imaadeen magaalada Gaarisa” ee xarunta u ah ismaamulka.
Cudurro kale oo faafa ayaa gobolka soo maray sida daacuunka oo uu Cali sheegay in ay la tacaaleen hore “isla markaana Ilaahay ayaa nagu guulyeeyay, haddase waxa aan la tacalayno waa cudurka dabaysha” ayuu yiri.
Inkasta oo cudurkan laga dabar goynayo adduunka, haddana wuxuu ka jiraa meelo dhowr ah oo qaarkood Afrika ku yaalla, wuxuuna Cali Amiin sheegay in tani ay tahay tiradii ugu badnayd ee dalka Kenya laga helo.
Mar uu ka jawaabayey halka ay ka yimaadeen dadkan hadda laga helay Fayraskan faafa ayuu sheegay in ay u badan yihiin dadka soo gaaray xeryaha qaxootiga xilliyadii ugu dambeeyay, “waxay u badan yihiin dadka hadda soo galay” ayuu yiri.
Maxaa sababa cudurka dabaysha (polio)?
Dabaysha waxaa keena mid ka mid ah saddexda nooc ee fayraska dabaysha. Badanaa wuxuu ku fidaa taabashada saxarada cudurka qabta awgeed. Tani waxay badanaa ka dhalataa nadaafadda liidata sida in aanu qofku gacmaha si joogta ah u dhaqan oo kale.
Waxaa kaloo sababi kara, cunista ama cabbitaanka cunto ama biyo wasakhaysan. Waxa kale oo lagu faafin karaa marka qof cudurka qaba uu qufaco ama ku hindhiso hawada taas oo qaadaysa dadka kalena gaarsiinaysa unugyo cudurku la socdo. Kuwa qaba fayraskan waxa uu saxaradooda kasoo dhex bixi karaa dhowr toddobaad markii ay qabaan dabaysha.
Dadku aad ayay u kala qaadaan cudurkan maadaama uu fayruus yahay oo uu dabaysha raaco isla markaaba ka hor inta aanay astaamuhu bilaabmin iyo isla marka ay soo baxaanba.
Astaamaha lagu garto cudurkan
Calaamadaha cudurka dabaysha way kala duwan yihiin. Inta badan dadka uu ku dhaoc haba yaraatee ma laha calaamado muujinaya in ay qabaan cudurka. Tan waxa loo yaqaan caabuq aan muuqan. Noocyada kale ee dabaysha waxaa la kala dhahaa abortive, nonparalytic, iyo paralytic.
Kuwa soo socda waa calaamadaha ugu caansan ee dabaysha. Laakin qof walba waxa uu yeelan karaa calaamado kala duwan.
Kuwa soo socda waa calaamadaha nooca ugu caansan ee dabaysha (abortive). Laakin qof walba waxa uu yeelan karaa calaamado kala duwan kuwa kale.
.
Office Nairobi Kenya
